Ingilizce'de, diğer dillerde de olduğu gibi sorular yazılı ve sözlü olarak sorulabilir. Sözlü soruları sorarken aynen yazılı soru kurallarını takip edebildiğimiz gibi, sesimizdeki tonlama yada vücut dili kullanılarak da soru sorulabilir. Biz burada yazılı dildeki soru çeşitlerini incelemeye çalışacağız.
Yazılı dilde üç tip soru sorulabilir;
- Yardımcı fiil (veya modal)in cümle başında kullanıldığı "Yes/No Questions",
- Yine yardımcı fiilin cümle sonunda kullanıldığı "Tag Questions",
- Bir soru zamiri ile yapılan "Wh- Questions".
Yes/No Questions:
Cevabında "Yes" veya "No" beklenilen sorulardır.
Temel soru yapısında cümlenin yardımcı fiili (veya modal) özneden önce kullanılır.
John is sleeping. (düz cümle)
özne yrd.f fiil
Is John sleeping? (soru cümlesi)
yrd.f özne fiil
Görüldüğü gibi sorularda Subject+Helping Verb+Verb şeklindeki cümle yapısı
Helping Verb+Subject+Verb şeklinde kullanılmaktadır.
You have finished your homework.
Have you finished your homework?
Robert can swim well.
Can Robert swim well?
He should study hard.
Should he study hard?
They had left when I arrived.
Had they left when I arrived?
Their children were playing outside at 3:00.
Were their children playing outside at 3:00?
My son plays chess well.
Does he play chess well?
Sally went to the movies yesterday.
Did Sally go to the movies yesterday?
*Not: Eğer cümlenin bir yardımcı fiili yok ise "do" yardımcı fiili kullanılır. Tabiki zamana ve kişiye göre çekimlenmiş (do-does-did) olarak.Detaylı bilgi burada.
Do-Does-Did soru cümlesinde kullanılmış ise fiil mutlaka yalın haldedir.
Does he play chess well?
Did Sally go to the movies yesterday?
Yardımcı fiil soru cümlesinin başında olumsuz olarak yer alıyorsa;
Aren't you studying?
Don't you live in London?
Hasn't she arrived?
Cevabın "Yes" olduğu biliniyordur ve onay almak için sorulmaktadır diyebiliriz.
"Yes/No Questions" Cevaplanması.
Bu tip sorulara kısa veya uzun cevaplar verilebilir. Sadece "Yes" veya " No" olabileceği gibi yardımcı fiil ile kısa cevap verilebilir.
Have you finished your homework?
Yes, I have.
No, I haven't. (I have not)
Can Robert swim well?
Yes,he can.
No, he can't (he can not)
Should he study hard?
Yes,he should.
No, he shouldn't. (he should not)
Had they left when I arrived?
Yes, they had.
No, they hadn't. (they had not)
Were their children playing outside at 3:00?
Yes,they were.
No,they weren't. (they were not)
Does he play chess well?
Yes,he does.
No, he doesn't (he does not)
Did Sally go to the movies yesterday?
Yes,she did.
No, she didn't (she did not)
Kısa cevapların yanı sıra tam cümle ile uzun cevaplar da verilebilir;
Have you finished your homework?
Yes, I have finished my homework.
No, I haven't finished my homework.
Can Robert swim well?
Yes, he can swim well.
No,he can't swim well.
Does he play chess well?
Yes, he plays chess well.
No, he doesn't play chess well.
Did Sally go to the movies yesterday?
Yes,she went to the movies yesterday.
No, she didn't go to the movies yesterday.
*Not: Cevaplarda genellikle zamir kullanıldığını görüyoruz, bu durum genel bir eğilimdir.Ancak kısa cevaplarda isim yerine zamir kullanılmalıdır.
Can Robert swim well?
"Yes,he can swim well." veya "Yes,Robert can swim well." (her iki durum da olasıdır) ancak "Yes,Robert can". kullanılmaz, bunun yerine "Yes, he can." daha uygundur.
Tag Questions:
"Yes/No Questions"a benzer olarak yardımcı fiil kullanılarak oluşturulan cevap olarak yine "Yes" veya "No" beklenen sorulardır. Farklı olarak yardımcı fiil cümlenin sonunda kullanılır,yardımcı fiil cümle olumlu ise olumsuz olarak, olumsuz ise olumlu olarak cümle sonuna eklenir. Cümle sonuna eklenen yardımcı fiilden sonra cümlenin öznesi zamir olarak kullanılır. Türkçe'de bu soruların karşılığı cümle sonuna eklenen "değil mi" soru ekidir.
You are studying, aren't you? (Ders çalışıyorsun, değil mi?)
Robert can swim well, can't he?
He plays chess well,doesn't he?
Sally went to the movies, didn't she?
You don't like fish, do you?
John hasn't met the new boss, has he?
Henry doesn't like opera, does he?
I am not listening to music, am I?
Özel Kullanımlar:
I am teaching English, aren't I? (amn't I değil)
Özne "there" ise;
There is something wrong, isn't there?
There won't be any trouble, will there?
Cümle yapısal olarak olumlu, ancak anlam olarak olumsuz ise bir başka değişle olumsuzluk bildiren kelimelerden (nobody,never vb.) birisini içeriyor ise yardımcı fiil olumlu olarak eklenir.
Nobody paid the bill, did they?
He never eats meat,does he?
Özne "nothing" ise "it" zamiri kullanılır.
Nothing can stop him, can it?
Özne "somebody, everybody, nobody, someone, everyone, noone" kelimelerinden birtanesi ise soru bölümünde özne olarak "they" zamiri kullanılır.
Somebody bought his car, didn't they?
Everybody likes free time, doesn't they?
Noone will bring the food for the party, will they?
Emir cümlelerinde "will, would, can, can't" yardımcı fiil olarak kullanılabilir.
Give me a hand, will you?
Shut up,can't you?
Open a window, would you?
Emir Cümlesi bir davet içeriyor ise "won't" kullanılır.
Come around more often, won't you?
Emir cümlesi olumsuz ise sadece "will" kullanılır.
Don't forget, will you?
Wh- Questions:
Wh-Questions, Soru Zamirleri (Interrogative Pronouns) kullanılarak soru ifade eden cümlelerdir. İngilizce'de kullanılan soru zamirleri;
Who (Kim)
What (Ne)
When (Ne zaman)
Why (Neden)
Where (Nerede)
Which (Hangisi)
Whose (Kimin)
How (Nasıl)
Her bir soru zamirinin sorduğu şey farklıdır. Kimisi işi kimin yaptığını sorarken kimisi ise işin zamanını veya oluş yerini sorgular.
Wh- Question cümle yapısı temel olarak;
Soru zamiri + yardımcı fiil + özne + fiil
What did you do?
Where is John going?
When will they sleep?
şeklindedir. Ancak bu yapı sorulan şeye ve kullanılan zamire göre farklılık gösterebilir.
Cümlenin Ögelerini hatırlamamız gerekirse; bir cümlede temel olarak Özne (subject), Yüklem (verb), Nesne (object), Yer (place) ve Zaman (time) bulunur. Bunların yanı sıra cümlede işin neden ve nasıl yapıldığını gösteren ögeler de bulunabilir.
John eats an apple slowly in the kitchen every morning.
John: Özne(işi yapan)
eats: Yüklem-fiil (yapılan iş)
an apple: Nesne (işten etkilenen)
slowly: Zarf (işin nasıl yapıldığı)
in the kitchen: Yer (işin yapıldığı yer)
every morning: Zaman (işin ne zaman yapıldığı)
Cümlenin her bir ögesi için farklı bir soru zamiri kullanmamız gerekir. Soru zamirlerini ve kullanımlarını özetleyelim.
Who: Sadece insan ögeleri sorarken kullanılır. Yani cümlenin öznesi veya nesnesi bir insan ise "who" ile sorulur. Sorunun cümle yapısı özne yada nesne sorulmasına göre değişir. Örneği inceleyelim;
John loves Mary.
John: Özne
Mary: Nesne. Her ikisi de "who" zamiri ile sorulur. (insandan bahsettiğimiz için)
Özne soruluyor ise : Who loves Mary?
Nesne soruluyor ise : Who does John love?
Bir başka örnek;
The teacher gave the student a lot of homework.
Who gave the student a lot of homework?(Özne)
Who did the teacher give a lot of homework?(Nesne)
Messi is the best football player in Spain
Who is the best football player in Spain? (Özne)
Görüldüğü gibi özneyi sormak çok kolay özne yerine "who" soru zamirini getirmek yeterli. nesneyi sorarken ise temel soru kalıbımızı kullanıyoruz.(Soru zamiri + yardımcı fiil + özne + fiil)
What: Yine cümlenin Öznesini ve nesnesini sorarken kullanılan bir soru zamiridir. Ancak bu kez Özne veya Nesne insan dışındaki bir varlıktır.
Özne soruluyor ise : What eats fish every day?
Nesne soruluyor ise : What does our cat eat every day?
John bought a new shirt.
Özne soruluyor ise : Who bought a new shirt?
Nesne soruluyor ise: What did John buy?
A car has just hit Mary.
Nesne soruluyor ise: Who has the car just hit?
"What" soru zamiri bu işlevleri dışında cümlenin fiilini de sormak için kullanılır. Fiil sorulduğu zaman soru cümlesinde "do" fiili kullanılmalıdır.
John bought a new shirt.
fiil
What did John do?
What does our cat do every day?
What are you doing?
When: İşin ne zaman yapıldığını soran soru zamiridir.
Shops open from 9:00am to 9:00pm
When do the shops open?
They will visit us next Monday.
When will they visit us?
Where: İşin nerede yapıldığını soran soru zamiridir.
I live in London.
Where do you live?
John saw Mary in the shopping center.
Where did John see Mary?
Why: İşin yapılış sebebini soran soru zamiridir?
John bought a new shirt.
Why did John buy a new shirt?
Our cat eats fish every day.
Why does our cat eat fish everyday?
Why do you learn English?
How: İşin nasıl yapıldığını veya yapılış metodunu soran soru zamiridir.
John drives his car slowly.
How does John drive his car?
How can I learn English?
How ayrıca birçok farklı soru kalıbı oluştururken de kullanılır. Bunlardan bazıları;
How many (Kaç tane): How many cats do you have?
How much (Ne kadar): How much money did you spend?
How often (Ne sıklıkla): How often do you smoke?
How far (Ne kadar uzaklıkta): How far do you live from the school?
How old (Kaç yaşında): How old are you?
Which: Bir seçenek var ise "hangisi" anlamında kullanılır. Which kelimesinden sonra bir isim kullanılır.
John loves Mary.
Which Mary does John love?
Which drink did you order, Coke or tea?
Whose: Sahiplik gösteren öğeleri sorarken "kimin" anlamında kullanılır. Arkasından bir isim gelmelidir.
John saw your teacher.
Whose teacher did John see?
Whose son is he?
Whose books are they?
Exercise: aşağıdaki cümlede altı çizili kelimeleri soran soru cümleleri yazınız.
1. Who eats an apple slowly in our kitchen every day?
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Not: Yalnızca bu blogun üyesi yorum gönderebilir.